De stem van de toespraak

Wat is nu eigenlijk de basis van een goede toespraak tijdens de uitvaart. Het verhaal van de overledene en van de nabestaanden op een goede manier overbrengen. Hoe komt het over? En ziet het er uit? Is jouw houding goed?  Dit zijn allemaal factoren voor een goede toespraak. Maar het allerbelangrijkste instrument vergeten we hierbij, dat is uw stem.
Een stem die spreekt op een monotone manier is saai om naar te luisteren. Een stem zonder intonatie, de juiste pauzes boeit uw publiek niet. Daarom heeft de redactie van Uitvaartkrachten dit opgezocht en op een rij gezet:

Stemgebruik

Stemgebruik is een belangrijk onderdeel van de toespraak. Luisteraars kunnen al veel horen aan de stem van een spreker: betrokkenheid, spanning, empathie en mate van zelfvertrouwen. Mensen horen graag een duidelijk, natuurlijk stemgeluid..

Bereid de stem voor op de toespraak

Het klinkt misschien vreemd, maar je kunt je stem ook voorbereiden op het spreken. Wie zijn stem voorbereidt, voorkomt een zogenaamde ‘koude start’ : je begint wel met spreken, maar er komt geen geluid. Je kunt je stem voorbereiden door vanaf een dag voor de toespraak weinig of niet te roken en geen alcohol te drinken. Rook en alcohol prikkelen de slijmvliezen en zorgen voor taai slijm en een droge mond. Drink een glas water voor de toespraak en houd een glas water bij de hand tijdens de toespraak.
Vroeg en veel slapen doet de stem ook goed. Zorg daarom voor een goede nachtrust voor de dag van de voordracht. Probeer zo ontspannen mogelijk te spreken, zodat de stem natuurlijk klinkt.

Let op houding en ademhaling

Zorg ervoor dat je rechtop staat, de stem op het gehoor richt en dat je een rustige buikademhaling hebt. Zo kan het lichaam als ‘klankkast’ dienen en wordt je stem vanzelf versterkt.

Articuleer duidelijk

Een goede articulatie betekent dat je niet binnensmonds praat, lettergrepen inslikt of klanken afvlakt. Spreek de woorden goed uit en let daarbij vooral op termen die je vaak gebruikt. Veel sprekers hebben namelijk de neiging die deels in te slikken: ‘hstries bsef’ in plaats van ‘historisch besef’. Een spreker die duidelijk articuleert, heeft een stem die beter ‘draagt’, waardoor hij niet zo hard hoeft te spreken en de stem dus niet hoeft te forceren. Articuleer echter ook niet te nadrukkelijk, want dat kan overdreven overkomen.

Spreek niet te zacht of juist te luid

Je stem moet achterin de zaal ook verstaanbaar zijn, dus het is belangrijk dat je zo luid spreekt dat iedereen je kan horen. Je hebt hierboven al gelezen dat je stem al beter ‘draagt’ als je een goede houding en ademhaling hebt en duidelijk articuleert. Forceer de stem niet, want dan houd je het spreken niet lang vol. Bovendien kan heel luid spreken intimiderend werken.

Varieer in intonatie

Een monotone stem is vaak slaapverwekkend en houdt de aandacht van het gehoor niet lang vast. Probeer daarom te variëren in de toonhoogte van de stem. Als je duidelijk articuleert, gaat dat meestal al vanzelf. Let er op dat je met toonhoogte belangrijke zaken benadrukt. Zo verlevendig je de presentatie en houd je makkelijker de aandacht van de luisteraars vast.

Spreek niet te snel of juist te langzaam

Veel sprekers gaan door zenuwen sneller en sneller spreken. Dat is voor de luisteraars niet prettig: zo moeten ze moeite doen om het verhaal te volgen. Tijdens een toespraak spreek je langzamer dan je tijdens een gewoon gesprek zou doen. Dat komt in het begin misschien wat onnatuurlijk over, maar voor de luisteraars is dat niet merkbaar. Wie rustiger spreekt dan normaal, kan ook zenuwen en ademhaling beter onder controle krijgen. Spreek niet té langzaam: luisteraars verliezen dan hun aandacht.

Contact maken met het publiek

Veel sprekers vergeten van de zenuwen tijdens de toespraak contact te leggen met het publiek. Ze klampen zich vast aan de tekst en hebben maar één doel voor ogen: om de tekst op te lezen. Maar om overtuigend over te komen is het van groot belang dat het publiek zich persoonlijk aangesproken voelt. Een spreker kan contact met het publiek maken door de mensen in de zaal aan te kijken en door ze aan te spreken.

Door oogcontact te maken, kun je het publiek aan je ‘binden’: wie luisteraars blijft aankijken, betrekt ze bij de inhoud van de toespraak. Kijk niet steeds naar dezelfde gezichten in de zaal, maar probeer met elk individu minstens één keer oogcontact te maken. Als je de luisteraars niet aankijkt, dan voelen ze zich waarschijnlijk niet betrokken bij de toespraak de verleiding is groot om ondertussen een boodschappenlijstje te maken of af te dwalen met de gedachten. Door oogcontact te maken, betrek je het publiek niet alleen bij het verhaal; je krijgt ook directe feedback op de toespraak. Luisteraars knikken instemmend, fronsen hun wenkbrauwen, buigen naar voren als ze het niet verstaan, kijken weg als ze zich gaan vervelen, geven kortom bijna op alles een reactie. Een goede spreker peilt met oogcontact de stemming van de luisteraars en speelt daarop in met de intonatie van de stem.

Bron: o.a.  Uva.nl (Universiteit van Amsterdam), presentatievaardigheden, onderdeel stemgebruik.

Mooie tips voor toespraken in een rouwcentrum of crematorium. Maar niet van toepassing als je bijvoorbeeld een dankwoord uitspreekt op een winderige begraafplaats. Wat doe je dan? Het meest gegeven tips van uitvaartcollega’s, geïnterviewd op de VTU vakbeurs:

• Haal diep adem
• Kin omhoog
• Zet kracht de kracht van je adem in je stem zodat je vooral hard spreekt
• Spreek iets langzamer en goed hoorbaar
• Goed articuleren
• Houd rekening met slecht horend publiek
• Ga met de wind mee staan / spreek niet tegen de wind in